Η αφρόκρεμα του ελλαδικού αμπελώνα

Γίνεται κατά καιρούς λόγος, από διάφορους γευσιγνώστες και ποικίλα έντυπα, για τα καλύτερα κρασιά της χώρας. Τελούνται, επίσης, διαγωνισμοί που αποσκοπούν στην ανάδειξη και βράβευση των κορυφαίων οίνων της Ελλάδος. Το εγχείρημα από μόνο του είναι τόσο μεγάλο και δυσθεώρητο, που η έστω και στοιχειωδώς ακριβοδίκαιη εκτέλεσή του απαιτεί σειρά προϋποθέσεων, που δεν είναι εύκολο να αναπτύξει κανείς εν συντομία. Έχω τις τελευταίες δύο δεκαετίες λάβει γνώση αξιολογήσεων από εξειδικευμένα και μη έντυπα της χώρας, από μεμονωμένους γευσιγνώστες, σομελιέ, masters of wine και άλλους ανθρώπους, αλλά και οινικούς φορείς και, οφείλω να ομολογήσω, ότι με διακατέχει ένας διαχρονικός προβληματισμός ως προς το κατά πόσον είναι ανθρωπίνως εφικτό να αξιολογηθούν και να αναδειχθούν τα καλύτερα ελλαδικά κρασιά. Αφήνω δε κατά μέρος τις, αγγλοσαξονικής συνήθως προέλευσης, αστείες απόπειρες να αναδειχθούν τα καλύτερα ή, ακόμη χειρότερα το καλύτερο, κρασιά του κόσμου, φαιδρότητες, οι οποίες, εντούτοις, βρίσκουν απήχηση σε ένα μεγάλο, αν όχι το συντριπτικό, μέρος της κοινής γνώμης.

Επιστρέφω, λοιπόν, στο σημερινό ζητούμενο, που είναι η προσπάθεια να αναδειχθούν τα κορυφαία κρασιά της εν Ελλάδι αμπελοοινικής σκηνής. Για να διαθέτει κάποια ελάχιστα ψήγματα σοβαρότητας μία τέτοια απόπειρα, θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να συντρέχουν δύο πολύ σοβαρές προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι να κατηγοριοποιηθούν τα κρασιά, αν όχι κατά περιοχή ή ποικιλία προέλευσης, τουλάχιστον κατά χρώμα. Και η δεύτερη είναι να τεθούν ευθύς εξαρχής πολύ κρίσιμα και σοβαρά κριτήρια αξιολόγησης, που, αν δεν θα εγγυώνται απολύτως την όποια εγκυρότητα της κρίσης, θα απαγορεύουν, αν μη τι άλλο, σε τρανταχτά λάθη να παρεισφρέουν στο τελικό αποτέλεσμα.

Στα πλαίσια, λοιπόν, αυτής της λογικής θα προσπαθήσω σήμερα να παραθέσω τα κατά την άποψή μου κυριότερα κριτήρια επάνω στα οποία θα πρέπει να εδράζεται μία κατά το δυνατόν ασφαλέστερη αξιολόγηση των οίνων που παράγονται στην Ελλάδα, και όχι μόνο, βεβαίως.

Ποιότητα

Ο όρος «ποιότητα» φαντάζει ενδεχομένως λίγο έως πολύ σχετικός, τι εστί ποιότητα σε ένα κρασί, εν προκειμένω, σε ένα κόκκινο; Πώς αυτή καθορίζεται, πώς αξιολογείται, πώς προσμετρείται; Παρόλο που μπορεί να φαντάζει όρος με μεγάλη σχετικότητα, η ποιότητα ενός κρασιού είναι κάτι που μπορεί να αποτιμηθεί από έναν έμπειρο γευσιγνώστη, ο οποίος διαθέτει ευρεία και ξεκάθαρη γνώση των κριτηρίων, με βάση τα οποία ένας οίνος κρίνεται. Δεν αρνούμαι ότι συχνά τα κριτήρια αυτά επηρεάζονται σε κάποιο βαθμό από τις προσωπικές προτιμήσεις, την εμπειρία και την ικανότητα του εκάστοτε δοκιμαστή, αλλά, εν συνόψει, η ποιότητα είναι γενικώς πιστεύω παραδεκτό ότι μπορεί να αξιολογηθεί.

Σταθερότητα

Η ποιότητα δεν είναι ποτέ αρκετή εάν αποτελεί εξαίρεση ανάμεσα στις διαδοχικές εσοδείες κι όχι τον κανόνα. Εάν, δηλαδή, ένα κόκκινο έτυχε μία συγκεκριμένη χρονιά να παρουσιάζει μια λαμπρή οργανοληπτική εικόνα, ενώ κατά τις αμέσως επόμενες εσοδείες η ποιότητα έπεσε δραματικά για να ξανανέβει σε 5 ή 7 χρόνια μετά κι έπειτα να πέσει και πάλι κτλ., τότε το απολύτως κρίσιμο κριτήριο της σταθερότητας χάνεται.

Ικανότητα παλαίωσης

Επειδή μιλάμε για κόκκινα κρασιά, εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε ότι κανένα δεν μπορεί να διεκδικήσει δάφνες εάν δεν έχει αποδείξει την ικανότητά του όχι απλώς να αντέχει στον χρόνο, αλλά να εξελίσσεται και να μετεξελίσσεται σε κάτι πολλαπλώς ανώτερο, μαλακότερο και συνθετότερο προϊόντος του χρόνου. Κι όταν σήμερα μιλάμε για παλαίωση, εννοούμε το λιγότερο μία εικοσαετία, καθώς η δεκαετία δεν θεωρείται πια η λυδία λίθος της οινικής ωρίμασης.

Αυθεντικότητα-Χαρακτήρας

Ένα κορυφαίο κόκκινο δεν μπορεί να μιμείται οποιοδήποτε ξένο ομόχρωμό του, ακόμη κι αν αυτό το ομόχρωμο είναι το καλύτερο κρασί στον γαλαξία. Όταν δε μιλάω για αυθεντικότητα και χαρακτήρα, δεν εννοώ πως το κόκκινο αυτό θα πρέπει σώνει και καλά να οινοποιείται από γηγενείς ποικιλίες οιναμπέλου, παρότι η θέση μου για τις τοπικές ποικιλίες πιστεύω ότι έχει γίνει πλέον ξεκάθαρη. Αυτό το λέω, γιατί απλούστατα ένα Αγιωργίτικο, λόγου χάρη, στην προσπάθειά του να γίνει πυκνό και σαρκώδες, όπως ένα Côte-Rôtie ή ένα Cabernet Sauvignon από το Pauillac, μπορεί να καταντήσει στο τέλος αστείο, καθώς δεν έχει αυτή τη δυνατότητα, έχει όμως άλλες, διαφορετικές κι ίσως εξίσου σημαντικές χάρες, οι οποίες και θα πρέπει να αναδειχθούν. Από την άλλη, ένας οινοποιός που καλλιεργεί και οινοποιεί την ποικιλία Cabernet Sauvignon στην Ελλάδα, εάν καταφέρει να ξεφύγει από τα καταναγκαστικά πρότυπα άλλων ομοποικιλιακών της οικουμένης και κάνει την ποικιλία δική του, δουλεύοντάς την με βάση τα εδαφοκλιματικά δεδομένα του αμπελώνα του, είναι πιθανό να δώσει ένα εξαιρετικό κόκκινο από ξένη μεν ποικιλία, ζηλευτό δε.

Καλή σχέση ποιότητας-τιμής

Τελευταίο αλλά όχι έσχατο έχω θέσει το κριτήριο της τιμής πωλήσεως ενός κρασιού. Η αναφορά στο τιμολογιακό κριτήριο ίσως ξενίσει κάποιους φίλους αναγνώστες, αλλά το θεωρώ πολύ σημαντικό, κυρίως γιατί πίσω από αυτό κρύβεται η εν γένει φιλοσοφία, ο βαθύτερος τρόπος σκέψης, αλλά και ο χαρακτήρας του οινοποιού. Προ μερικών εβδομάδων είχα αναφερθεί στην απόφαση ενός παραγωγού της Νάουσας να κυκλοφορήσει τρία κρασιά από συγκεκριμένα αμπελοτόπια και να τα τιμολογήσει από 50 έως 95 ευρώ. Ακόμη και αν τα κρασιά αυτά είναι ποιοτικώς ισάξια κάποιων ομόχρωμών τους του ελλαδικού αμπελώνα των 20 ή των 25 ευρώ, δεν δικαιούνται, κατά την άποψή μου, να συγκαταλεχθούν στα κορυφαία της χώρας, πρώτον, γιατί κινούνται σε ένα ακραίο τιμολογιακό επίπεδο και, δεύτερον, γιατί δεν χαίρουν της δικαίωσης του χρόνου, τόσο σε επίπεδο σταθερότητας όσο και σε επίπεδο ικανότητας παλαίωσης.

Μακρηγορώντας ίσως, έχω παραθέσει τα σημαντικότερα, κατά την προσωπική μου εκτίμηση, κριτήρια αξιολόγησης των ερυθρών οίνων, σύντομα δε, εδραζόμενος ακριβώς σε αυτά τα κριτήρια, θα παραθέσω τα 5 καλύτερα κατά την κρίση μου κόκκινα του μητροπολιτικού αμπελώνα.

04/02/2021