Όταν ο άνθρωπος γίνεται Ανάμνηση

Επήρα γυναίκα από την Αθηαίνου. Δεν γνώριζα πολλά για το ακριτικό αυτό χωριό, προτού νυμφευθώ κοπέλα του τόπου. Ένα χωριό κυκλωμένο από τον κατακτητή, που επί σειρά ετών ζούσε με τον φόβο ότι οι βάρβαροι θα κινήσουν ξανά μία νύχτα, ξαφνικά, και θα πιάσουν μανάδες και παιδιά στον ύπνο. Μου τα διηγείτο η σύζυγός μου, πως όταν ήταν παιδί ξυπνούσε αλαφιασμένη τις νύχτες με τον φόβο της Τουρκιάς. Αλλάξανε οι καιροί και ήρθαν άλλα ήθη. Οι Τούρκοι, οι καημένοι, είναι πλέον αδέλφια μας, δεν φταίνε οι έρμοι για τις επιλογές των ταγών τους. Πάμε, δείχνουμε ταυτότητες και διαβατήρια και περνάμε το οδόφραγμα του αίσχους και, χωρίς εντροπή, βολτάρουμε, τουρίστες πια, στα τουρκεμένα μέρη μας. Ούτε που καταλαβαίνουμε τι πράττουμε, καθώς προδίδουμε κάθε λεπτό τους νεκρούς μας, καθώς λερώνουμε κάθε στιγμή τη συνείδησή μας, για ένα γαλόνι φθηνής, μα αβέβαιης ποιότητας, βενζίνης, για μία ψαροφαγία στο λιμανάκι της Κερύνειας, για μία κλίνη σε κλεμμένους ξενώνες.

Επιστρέφω στην Αθηναίου. Ζώντας, έστω περιστασιακά αυτό το χωριό, στις κατά καιρούς επισκέψεις μου στα πεθερικά μου, συνειδητοποιώ πως κάθε οικογένεια παράγει και κάτι. Άλλος φτιάχνει χαλούμια, άλλος γιαούρτια, άλλοι κάνουν γλυκά του κουταλιού, η Καίτη παρασκευάζει τα καλύτερα σιροπιαστά του κόσμου, ο Ηρακλέους ψήνει εξαίρετους ξηρούς καρπούς χωρίς φάρμακα, δεν υπάρχει, τέλος πάντων, άνθρωπος στο χωριό που να μην φτιάχνει κάτι, είτε ως κύρια ασχολία είτε ως συμπλήρωμα στο εισόδημά του. Αυτός, άλλωστε, ο εργασιακός ζήλος του Κύπριου, ο οποίος, μετά την εισβολή, καταπιανόταν με δυο και τρεις δουλειές, προκειμένου να ξαναδημιουργηθεί από το μηδέν, ήταν που έθεσε τα θεμέλια μίας άνευ προηγουμένου αναγέννησης, μοναδικής ίσως στα παγκόσμια χρονικά, δεδομένης της σφοδρότητας της καταστροφής που επέφερε η τουρκική εισβολή.

Ένας εξ αυτών των δραστήριων ανθρώπων της Αθηαίνου ήταν και ο Φυτής, που όλο το χωριό γνώριζε, μια και επί πολλά έτη λειτουργούσε το κέντρο εκδηλώσεων, που έφερε το όνομα Ανάμνησις. Στο Ανάμνησις λάμβαναν τόπο οι πλείστοι γάμοι του χωριού, πολλές βαφτίσεις και άλλες, σημαίνουσες για τους ανθρώπους της κοινότητας, εκδηλώσεις και τελετές. Παρά το γεγονός ότι αποφεύγω τους γάμους και τα περί αυτών, είχα κι εγώ περάσει από το Ανάμνησις κι είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον Φυτή και να συνομιλήσω μαζί του. Ήταν ένας γλυκύς άνθρωπος, πράος και ισορροπημένος. Απουσίαζε από πάνω του κάθε έννοια έπαρσης και επιδείξεως, ήταν μία ήσυχη και συμπαθής φυσιογνωμία. Το Ανάμνησις είναι ένα μαγαζί καθαρό, πραγματικά καθαρό, όμως. Η κουζίνα του άστραφτε κι ήταν ανοιχτή μόνο σε όσους είχαν εκεί κάποια εργασία, όλοι με τους σκούφους και τα γάντια τους. Σε δυο-τρεις περιπτώσεις, που έτυχε να δειπνήσω εκεί, είχα εκφράσει την άποψη ότι το φαγητό ήταν σαφώς ανώτερο από όλα τα ξενοδοχεία της Λευκωσίας, περιλαμβανομένων των πεντάστερων, αλλά και από τα πλείστα ξενοδοχεία της υπόλοιπης Κύπρου. Θυμάμαι με σεβασμό το φαγητό στον Φυτή. Απλό, καθάριο γευστικά, καλομαγειρεμένο, εξέπεμπε φροντίδα. Οφτό κλέφτικο από καλό κρέας, άριστα ψημένο, αφράτο παστίτσιο, οφτά αυγά, εκλεκτό γιαούρτι τοπικής παραγωγής, τρυφερές σαλάτες, λαμπερές τσακιστές, μυρωδάτα κουπέπια και άλλα τινά συνέθεταν τον τελευταίο γαστρονομικό εκπρόσωπο μίας κουζίνας που χάνεται στην περιδίνηση των άνγκους, των πατέ και των σεβίτσε. Ο Φυτής δεν ήξερε πολλά από κρασιά, ίσως να μην τα ζητούσε και ο κόσμος του, ίσως να μην έτυχε να καταπιαστεί με το αντικείμενο, δεν ξέρω. Θυμάμαι, όμως, πολύ χαρακτηριστικά εκείνο τον μικρό ανθρώπινο σπινθήρα, που στεκόταν πίσω από το απλό μπαρ με τα ποτά στο Ανάμνησις, εκείνο τον νεανία που μοίραζε σβέλτα τις μπίρες και τα αναψυκτικά, που στο πιτς φιτίλι άρπαζε μία άριστα παγωμένη ΚΕΟ και μου την παρέδιδε ανά χείρας. Αυτές οι ΚΕΟ ήταν οι καλύτερες που έτυχε να γευτώ στη ζωή μου, γιατί ήταν ολόφρεσκες, γιατί ήταν άψογα παγωμένες και γιατί συνοδευόντουσαν από εκλεκτά εδέσματα του τόπου μας.

Έμαθα προ ημερών, ενώ βρισκόμουν στην Αθήνα, ότι ο Φυτής έφυγε από τη ζωή. Δεν είμαι Αθηαινίτης, ούτε κάποιος που τον γνώριζε καλά, η είδηση του θανάτου του, όμως, με συγκίνησε, καθώς μαζί με τον Φυτή αισθάνομαι ότι φεύγει και μία ωραία, πιο αγνή, πιο ακέραιη εποχή του τόπου μας. Ο Φυτής κηδεύτηκε στην Αθηαίνου τη Μεγάλη Τρίτη. Στην κηδεία παρευρέθηκαν και οι δύο μου κόρες, με τη γιαγιά και τον παππού τους. Έμαθα από αυτές ότι ήταν η μεγαλύτερη κηδεία στην Αθηαίνου εδώ και πολλά χρόνια, καθώς ο Φυτής είχε αγγίξει πολλές καρδιές. Εύχομαι ο πανάγαθος και πολυέλεος Θεός να τον κατατάξει μετά των δικαίων.

17/04/2025