Η ανάγκη του διαφορετικού

Ο Αλέκος Φασιανός είναι ένας μεγάλος Έλληνας ζωγράφος, ουδείς δύναται να ισχυριστεί το αντίθετο. Φωτεινός, ελληνικός, με μια δυνατή προσωπική γραφή, είναι ο μόνος Έλληνας καλλιτέχνης της γενιάς του με τόσο πλατιά αναγνώριση στα πέρατα της γης. Έχει αυτός ο προικισμένος ζωγράφος καταφέρει να αποδράσει από τα στενά ελληνικά σύνορα και να ταξιδέψει σε μερικές από τις καλύτερες γκαλερί της οικουμένης, να κάνει καριέρα διεθνή, να καταξιωθεί. Παρά ταύτα, την ίδια στιγμή που αναγνωρίζω το μεγαλείο του εν λόγω ζωγράφου, παραδέχομαι ότι δεν θέλω πια να δω άλλο Φασιανό! Και δεν θέλω γιατί με έχει κουράσει. Γιατί έχει γιομίσει το σύμπαν με τασάκια Φασιανού, με μεταξοτυπίες και πιατέλες, με φλιτζάνια, με τυπωμένα και κορνιζωμένα σε πλεξιγκλάς λογιών-λογιών έργα του, με ό,τι θέλεις. Είναι μεγάλος, δεν αντιλέγω, μα δεν τον μπορώ πια! Όχι άλλα Φασιανό, βρε παιδιά!

Το ίδιο και με τα κρασιά. Είναι καλό κρασί το Κτήμα Βιβλία Χώρα; Είναι, πώς δεν είναι! Αρωματικότατο, δροσερό το λευκό, πλούσιο το κόκκινο, ελκυστικότατο το ροζέ, όλα καλοοινοποιημένα, όλα προερχόμενα από ένα σεβάσμιο κτήμα της Ελλάδος, από ανθρώπους αγαπημένους, που έχουν προσφέρει πάμπολλα στον ελλαδικό και ευρωπαϊκό αμπελώνα. Έρχεται, όμως, κάποια στιγμή που λες δεν θέλω πια άλλο! Ώς εδώ!

Γιατί τα λέω αυτά, θα αναρωτηθείτε. Τα λέω, γιατί έχει σε κάποιους εστιάτορες παγιωθεί η αντίληψη ότι μία λίστα, για να είναι καλή, θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε μέσα κάποια κρασιά που τα έχει μάθει ο κόσμος. Κάποια ονόματα τρανταχτά, που τα έχει αποστηθίσει ο καταναλωτής και που εύκολα και γρήγορα θα μας βγάλουν από τη δύσκολη θέση να ψαχνόμαστε για κάτι διαφορετικό. Το είπα ήδη με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Το Κτήμα Βιβλία Χώρα είναι πολύ καλό κρασί, ενίοτε δε εξαιρετικό, δεν απορρίπτω την ιδέα της ένταξής του σε μία λίστα. Απορρίπτω όμως την ιδέα να εξαντλείται η λίστα σε αυτό και σε δυο-τρία ακόμη πολύ γνωστά ονόματα του κυπριακού και ελλαδικού αμπελώνα. Καλό το Shiraz του Βλασίδη, που το μάθανε όλοι, καλός και ο Πετρίτης, καλός και ο Άγιος Ονούφριος και το Βασιλικό, δεν μπορεί όμως όλα να εκκινούν και όλα να τελειώνουν με αυτές τις πέντε-έξι ετικέτες. Ίσως να είναι δύσκολο το να μην εντάξει κανείς στον οινοκατάλογό του κάποια από αυτά τα κρασιά, είναι όμως την ίδια ώρα τελείως ανεπίτρεπτο να νομίζει κάποιος ότι με το να επιλέξει αυτές τις ετικέτες θα μπορεί πια να κάθεται και να αναπαύεται στις δάφνες του, πιστεύοντας ότι έχει καταρτίσει την τέλεια λίστα.

Το κρασί είναι πράμα ζωντανό, ανεξάντλητο, ατελείωτο, ίσως και ανεξήγητο σε κάποιες πτυχές του, γι’ αυτό και η μεγάλη γοητεία του είναι μία: να ξαφνιάζει, να μην κουράζει, να αλιεύει τις ωραιότερες στιγμές μας και να προκαλεί τα πλέον ενδόμυχα συναισθήματά μας. Γι’ αυτό, μία λίστα θέλει γνώση, άποψη, συνεχή ενημέρωση και εναλλαγή στις επιλογές της. Μία λίστα κρασιών δεν μπορεί να είναι ποτέ νεκρή, ούτε τυποποιημένη, κομμένη δηλαδή και ραμμένη στα μέτρα της «αγοράς». Μία καλή λίστα δημιουργεί αγορά, γεννάει τάσεις και διαμορφώνει απόψεις. Μία αληθινή λίστα δεν είναι ποτέ ουραγός, ακόλουθος των όποιων τάσεων αλλά πρωτοπόρος, αρκεί βεβαίως να υπάρχει ο άνθρωπος που θα την εμπνευσθεί και που θα της δώσει σάρκα και οστά. Μία λίστα θα πρέπει να υπηρετεί την ανάγκη του διαφορετικού, αλλά να την υπηρετεί όχι να τη διαστρέφει. Γιατί, στην προσπάθειά μας να υπηρετήσουμε κάποτε το διαφορετικό, καταντούμε έως και γελοίοι, καθώς συγκεντρώνουμε μερικές δεκάδες άσχετα μεταξύ τους κρασιά, που συχνά-πυκνά δεν ταιριάζουν και με την κουζίνα του χώρου και κορδώνοντας λέμε: είμαστε διαφορετικοί! Η διαφορετικότητα όμως εάν δεν έχει ουσία και αληθινή βάση εκκίνησης, δεν είναι παρά σκέτη νέτη φαιδρότης, δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά η  κάλπικη ανάγκη να πείσουμε τον καταναλωτή ότι είμαστε διαφορετικοί την ώρα που είμαστε πιο κοινοί από τους κοινούς. Η διαφορετικότητα στις επιλογές των κρασιών μας εδράζεται στη γνώση και στη μέθοδο με την οποία αναλύουμε τη γνώση αυτή. Δηλαδή, εάν γνωρίζω απ’ έξω κι ανακατωτά τα κρασιά του Πιεμόντε, και συνάμα «τρέχω» ένα ιταλικό εστιατόριο, τότε θα πρέπει να επιλέξω από το τεράστιο φάσμα των οίνων της περιοχής τους καταλληλότερους σε σχέση με την κουζίνα του μαγαζιού, το κλίμα της Κύπρου και το πορτοφόλι των κατοίκων της νήσου. Εάν γνωρίζω εις βάθος τα κρασιά του Πιεμόντε και καταλήγω να επιλέγω τα πλέον διάσημα και γνωστά στο κοινό, δεν έχω κάνει παρά μία τρύπα στο… κρασί!

Θυμήθηκα πάλι εκείνον τον ταβερνιάρη στον Κάθικα, του οποίου οι μεζέδες ήταν πολύ διαφορετικοί από αυτούς που συνήθως συναντάμε στις ταβέρνες της χώρας. Όταν τον ρώτησα πώς και αποφάσισε να δημιουργήσει αυτή τη σειρά μεζέδων, μου απάντησε όλος παρρησία: «θέλουμε να είμαστε διαφορετικοί». Αυτό μόνο, τίποτε άλλο. Βεβαίως, ανέμενα να μου εξηγήσει γιατί επέλεξε το άλφα κρέας από το βήτα ή γιατί έφτιαξε το ένα πιάτο έναντι του άλλου, να μου εξηγήσει, για παράδειγμα, ότι λόγω της πολλής ζέστης προτίμησε πιο ελαφριά πιάτα κτλ. Τίποτα! Μου είπε μόνο πως ήθελε να είναι διαφορετικός. Αυτό εμένα πάντως δεν μου αρκεί. Ίσως γιατί κατά βάθος παραμένω μυστήριο τρένο…

17/07/2016