πίσω | τύπωσε

Πόθεν το όνομα "Κουμανδαρία;"



Μήνες τώρα προγραμματίζω να ασχοληθώ με τα της Κουμανδαρίας. Λίγο το τρέξιμο για τη συλλογή στοιχείων για το ανά τους αιώνες περιβόητο αυτό γλυκό κρασί, λίγο η ροή της οινικής επικαιρότητας, λίγο το 'να, λίγο τ' άλλο κι όλο το τρέναρα. Ως εδώ ήταν όμως. Οι επόμενες εβδομάδες είναι αφιερωμένες σ' ένα γλυκό μεν, καυτό δε θέμα, εν προκειμένω, το θέμα "Κουμανδαρία", ένα όνομα κρασιού τόσο παλιό που σίγουρα δεν υπάρχει παλαιότερό του, το οποίο, όπως στην περίπτωση της Κουμανδαρίας συμβαίνει, να βρίσκεται ακόμη σε χρήση.

 

Πόθεν όμως η λέξη "Κουμανδαρία"; Πού, πώς και πότε προέκυψε το όνομα που σήμερα φιγουράρει ως η παλαιότερη επωνυμία κρασιού που βρίσκεται σε ζωή και χρήση; Ας αφήσουμε λοιπόν την Ιστορία να μιλήσει:

 

Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, πλέοντας για τους Αγίους Τόπους στο πλαίσιο της Γ΄ Σταυροφορίας, αναγκάζεται, λόγω μεγάλης κακοκαιρίας, να λιμενισθεί στη Λεμεσό. Δεν αργεί να έρθει σε ρήξη με τον Ισαάκιο Κομνηνό - τότε βασιλιά της Κύπρου - και το 1191 καταλαμβάνει το νησί, το οποίο πουλάει στους Ναΐτες (Templiers), εκκλησιαστικό ιπποτικό τάγμα που είχε ιδρυθεί το 1118 από Γάλλους Σταυροφόρους με σκοπό την ένοπλη υπεράσπιση του Αγίου Τάφου από τους απίστους.

 

Οι Ναΐτες διαπίστωσαν γρήγορα ότι δεν ήταν δυνατόν να κρατήσουν υπό την εξουσία τους την Κύπρο, γι' αυτό ακύρωσαν τη συμφωνία και αποχώρησαν. Έτσι, ο Ριχάρδος εκχώρησε το νησί στον Γάλλο Guy de Lusignan, "βασιλέα της Ιερουσαλήμ", ο οποίος έγινε γενάρχης μιας δυναστείας που βασίλευε στην Κύπρο επί τρεις αιώνες (1192-1489). Το 1192 σήμανε, λοιπόν, την απαρχή μιας νέας περιόδου της πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας της Κύπρου που, σε συνδυασμό με τη βενετική κυριαρχία (1489 - 1570), αποτελούν την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Επί βασιλείας των Λουζινιάν εγκαταστάθηκαν στο νησί έποικοι, κυρίως καθολικοί σταυροφορικής προέλευσης, στους οποίους δόθηκαν εκτάσεις και προνόμια ώστε να δομηθεί το φεουδαρχικό βασίλειο. Μεταξύ αυτών ήταν και οι Ιωαννίτες ιππότες, το εκκλησιαστικό πολεμικό τάγμα του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή της Ιερουσαλήμ, που είχε ιδρυθεί στα τέλη του 6ου αιώνα από τον πάπα Γρηγόριο. Το τάγμα αυτό είχε τη στρατιωτική διοίκησή του - Commanderie ή Commandaria - σε ένα κάστρο δυτικά της Λεμεσού, γνωστό σήμερα ως "Πύργος Κολοσσίου". Γύρω από το κάστρο, απλωνόταν μια μεγάλη και εύφορη περιοχή που περιλάμβανε εκτεταμένες φυτείες από σιτάρι, βαμβάκι, ζαχαροκάλαμο και αμπέλια. Αυτή η περιοχή ονομαζόταν "Grande Commanderie" για να διαχωρίζεται από τις δύο άλλες μικρότερες κομμανταρίες, του Φοίνικα της Πάφου και του Τέμπλους της Κερύνειας. Σ' αυτή λοιπόν την περιοχή (Grande Commanderie) οφείλει το μέχρι σήμερα εν ζωή όνομά της η Commandaria, αφού οι Ιωαννίτες ιππότες έδωσαν στο κρασί το όνομα της στρατιωτικής τους διοίκησης, όχι μόνο γιατί αυτό παραγόταν στα χωριά που αποτελούσαν φέουδο του Τάγματος - της Commanderie -, αλλά και λόγω της αίγλης που είχε τότε η ιπποσύνη στους καθολικούς λαούς της Δυτικής Ευρώπης και στους προσκυνητές, οι οποίοι, στον δρόμο για τους Αγίους Τόπους, λιμενίζονταν στην Κύπρο, όπου πλοία και ταξιδιώτες ανεφοδιάζονταν με γλυκό κρασί.

 

Οι Ιωαννίτες ιππότες, οι οποίοι κατείχαν τα μυστικά του καλού κρασιού, αλλά και την τέχνη της παραγωγής του, ανέδειξαν και τελειοποίησαν την Κουμανταρία, προάγοντάς την στο πιο περιζήτητο κρασί της εποχής, το οποίο απέκτησε τεράστια φήμη ανά το παγκόσμιο, αφού οι ιππότες του Αγίου Ιωάννη το εμπορευόντουσαν με ζηλευτή επιτυχία, η οποία τους απέφερε σημαντικά για την εποχή κέρδη. Η εξαιρετική ποιότητα της Κουμανταρίας την έκανε περιζήτητη στα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα της Μεσογείου. Στη Βενετία, για παράδειγμα, η κουμανταρία απαλλασσόταν από τον εισαγωγικό δασμό, γιατί εθεωρείτο τονωτικό.

 

Τέτοια ήταν η φήμη που η Κουμανταρία απέκτησε, που ώθησε Πορτογάλους εμπόρους της εποχής να μεταφέρουν μοσχεύματα κυπριακών ποικιλιών στο νησί Madeira, όπου τα φύτεψαν και αφού αυτά ευδοκίμησαν και καρποφόρησαν έδωσαν το γλυκό και πολύ γνωστό σήμερα κρασί Madeira. Την πληροφορία αυτή, ότι δηλαδή το κρασί Madeira οινοποιείται από σταφύλια που προέρχονται από κυπριακά μοσχεύματα αμπέλου, δίδουν οι ίδιοι οι οινοπαραγωγοί της περιοχής, μέσω μιας ειδικής καρτέλας που προσαρτούν στον λαιμό της φιάλης.

© Copyright - Cyprus Wine Pages, Γιάννος Κωνσταντίνου
Σχεδιασμός & Ανάπτυξη: Crucial Services Ltd

πίσω | τύπωσε