Τέλεια μέσα, συγκεχυμένοι στόχοι

«Η τελειοποίηση των μέσων και η σύγχυση των στόχων φαίνεται να είναι το μεγαλύτερό μας πρόβλημα», είχε πει ο μεγάλος φυσικός Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ακούγοντας αυτή τη φράση, που διατύπωσε πριν μερικές δεκαετίες ο διακεκριμένος αυτός επιστήμονας και διανοούμενος, σκέφτηκα πόσο δίκαιο περικλείει. Η φράση αυτή βρίσκει εφαρμογή, τουλάχιστον στην Κύπρο, σ’ ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Στον χώρο του κρασιού, για παράδειγμα, η φράση αυτή του Αϊνστάιν περιλαμβάνει ολάκερη την αλήθεια, καθώς περιγράφει κατά τρόπο γλαφυρό και απόλυτο όλο το φάσμα των κινήσεων και δραστηριοτήτων μας.

Είναι πια προφανές ότι, σε σχέση με τα μέσα οινοποίησης που υπήρχαν παλαιότερα στην Κύπρο, τα τωρινά είναι απείρως πιο αναβαθμισμένα, ασυγκρίτως πιο σύγχρονα και σαφώς πιο εξυπηρετικά για τον οινοποιό. Το πάτημα των σταφυλιών με τα πόδια ή τις λαστιχένιες μπότες αντικατέστησαν τα σύγχρονα πνευματικά πιεστήρια και οι τελευταίας γενιάς αλεστικές, που με το πάτημα ενός κουμπιού απαλλάσσουν τις ρώγες από το τσαμπί τους, τον βόστρυχο. Τα πήλινα, δύσχρηστα, βαριά και δύσκολα στον καθαρισμό τους πιθάρια αντικαταστάθηκαν από τις ανοξείδωτες δεξαμενές τελευταίου τύπου, οι οποίες προσφέρουν μάλιστα και τη δυνατότητα ελέγχου της θερμοκρασίας ζύμωσης. Οι αναδευτήρες, τα φίλτρα κάθε λογής, τα κολλαριστικά μέσα κάθε τύπου, οι επιλεγμένες ζύμες από το εμπόριο, τα δρύινα βαρέλια ράτσας, που προέρχονται από τα καλύτερα δάση της υφηλίου, τα εμφιαλωτήρια-ρομπότ, που σε χρόνο ντε-τέ μποτιλιάρουν χιλιάδες μπουκάλια, κολλώντας τους συγχρόνως την ετικέτα και φορώντας τους ένα κομψό καψύλλιο, μαζί και άλλα λούσα και στολίδια, είναι μέρος της καθημερινότητας του οινοποιού.

Ποτέ άλλοτε η επάρκεια και η τελειότητα των οινοποιητικών μέσων δεν υπήρξε τόσο εξόφθαλμη στον τόπο μας. Θα ακουστεί ίσως παράδοξο, αλλά πολλά από τα μικρά και ονομαστά ανά το παγκόσμιο συγχρόνως οινοποιεία που έχω επισκεφθεί δεν διαθέτουν αυτόν τον τεχνολογικό πλούτο, ούτε αυτήν την πληθώρα οινολογικών μηχανημάτων και μέσων. Και όμως παράγουν ασυγκρίτως καλύτερο κρασί σε σχέση με το δικό μας. Δεν ακούγεται παράδοξο;

Αρχικώς, ακούγεται και παράδοξο, αλλά και μυστήριο, αν όμως εξετάσει κανείς το πράγμα βαθύτερα και ουσιαστικότερα, θα αντιληφθεί ότι οι περισσότεροι από τους οινοποιούς αυτούς δεν διαθέτουν μεν έναν στόλο σύγχρονων μηχανημάτων, διακρίνονται όμως από μια σαφήνεια στόχων και επιδιώξεων. Τις ενέργειές τους τις διαποτίζει ο σκοπός και όχι το μέσο. Τις κινήσεις τους τις κατευθύνει το αμπελοοινικό τους όραμα, το οποίο εδράζεται στα προσωπικά τους βιώματα και όχι στις όποιες επιταγές της μόδας, που δεν μπορεί παρά να είναι πρόσκαιρες. Αυτό που μας λείπει στην Κύπρο, και για το οποίο έχω επανειλημμένως μιλήσει, είναι ο σκοπός. Έχουμε επάρκεια μέσων και ανυπαρξία στόχων. Τα μέσα είναι υπέρτερα ποιοτικώς και πολυπληθέστερα των στόχων. Ή, για να το πω καλύτερα, τα μέσα δεν έχουν στόχο να εξυπηρετήσουν! Έχουν αγοραστεί έναντι ακριβού αντιτίμου, έχουν τοποθετηθεί και τεθεί σε λειτουργία, αλλά δεν έχουν κάποια εμπνευσμένη αποστολή να εκτελέσουν, παρά μόνο να οινοποιούν κρασιά από διάφορες ποικιλίες οιναμπέλου, στην πλειοψηφία τους ξενικές, που συχνά αποτελούν προϊόν αγοράς και όχι καλλιέργειας.

Η σύγχυση των στόχων της οινοποιητικής μας δραστηριότητας είναι, κατά την άποψή μου, πέρα από προφανής, καθώς ελάχιστοι είναι πραγματικά οι παραγωγοί της χώρας που έχουν κάποιο όραμα να υπηρετήσουν, κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, ο οποίος να κατευθύνει όλες τους τις ενέργειες και όλες τους τις επιλογές. Δεν γνωρίζω, για παράδειγμα, κάποιον παραγωγό της χώρας που να έχει θέσει ως αδιαπραγμάτευτο στόχο του την καλλιέργεια αποκλειστικά γηγενών ποικιλιών οιναμπέλου. Δεν είναι τραγικό; Να μην υπάρχει ένας τουλάχιστον Κύπριος οινοποιός που να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με την καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών, που να έχει ξεκάθαρο στόχο τη δημιουργία ιδιόκτητου αμπελώνα με αυτόχθονες ποικιλίες, που να αρνείται πεισματικά να καταπιαστεί με την οινοποίηση ξενικών κρασοστάφυλων, που να είναι τόσο ξεκάθαρος στο τι πιστεύει. Έναν παραγωγό που να αντιλαμβάνεται ότι στόχος υπέρτερος όλων είναι η αυθεντικότητα, η τυπικότητα, το πνεύμα του τόπου που πρέπει ένας οίνος να έχει. Έναν παραγωγό που να είναι έτοιμος να θέσει σε μοίρα δεύτερη την τεχνολογική εξέλιξη της οινοποιίας του, αντιλαμβανόμενος ότι αυτή έχει να διαδραματίσει ρόλο μικρότερο από την ουσία, το όραμα, τον σκοπό.

Έναν οινοποιό «ξεροκέφαλο», «μονόχνοτο», πείσμονα, που να πιστεύει βαθιά στο πνεύμα του τόπου του, στη μοναδικότητα, στην αυθεντική διάσταση των πραγμάτων, έναν άνθρωπο που να μην τον οδηγεί η μόδα, η αντιγραφή των διπλανών, η εύκολη αλλά πρόσκαιρη λύση της καταφυγής στα ξένα πρότυπα και τα δανεικά μοντέλα. Ένα οινοποιό τέτοιο, να σταθώ μπροστά του μικρός και να του κάνω δέκα βαθιές και ειλικρινείς υποκλίσεις…