Το κρασί ως βίωμα

Ήμουνα δεν ήμουνα 12 χρόνων, όταν ο παππούς μού έδωσε την πρώτη γουλιά. Ήταν αυτή η γουλιά κάτι πέρα από κρασί. Ήταν δουλειά, μαζί και αγάπη. Ήταν μια γουλιά από το κρασί που ο ίδιος ο παππούς έφτιαξε, από τα δικά του αμπέλια, που σκαρφαλωμένα στα κακοτράχαλα βουνά της Πιτσιλιάς απαιτούσαν κόπο και προσευχή για να δώσουν το καθεχρονικό κάρπισμά τους. Δεν ήταν εύκολη η ζωή στην Πιτσιλιά. Η γης εκεί είναι κρημνώδης και ισχνή, οι πετρόκτιστες ξερολιθιές ίσα που τη συγκρατούν από τη διάβρωση των βροχοπτώσεων. Για να έφτιαχνε κανείς αμπέλι σε τούτη την αφιλόξενη κώχη της γης, θα έπρεπε να κουβαλήσει χιλιάδες πέτρες από τις κοίτες των ποταμών, να τις στοιβάξει με μαεστρία τη μία πάνω στην άλλη, δημιουργώντας στέρεες «δόμες», που θα συγκρατούσαν το χώμα από τα νερά της βροχής.

Για τα κλαδέματα, τα οργώματα, τα θειαφίσματα και τον τρύγο, μόνο μέσο ήταν τα γαϊδουράκια και ο πολύς ποδαρόδρομος, το σκαρφάλωμα σε δύσβατα τις πλείστες φορές μέρη, όπου ακόμα και οι πιο σκληροτράχηλες μπότες αδυνατούσαν να συγκρατήσουν τον αφέντη τους. Τα οινοποιητικά σκεύη πήλινα, καμωμένα από το χέρι των τότε μαστόρων, επί τόπου, γι’ αυτό και συχνά τα πιθάρια των παππούδων μας δεν χωράνε να βγουν από την πόρτα του κελαριού, στο οποίο επί δεκαετίες υπηρέτησαν την οινική παραγωγή. Το καθάρισμά τους εξαιρετικά δύσκολο, το «κούλιασμα» του οίνου χρονοβόρο, με την παραδοσιακή «κολόκα», γενικά, η προσπάθεια για λίγες νταμιτζάνες μυρωδάτο κρασί, τεράστια.

Αυτό το κρασί δεν έλειπε από το τραπέζι του δικού μου παππού. Μεσημέρι ήταν, βράδυ, το κρασί του καθημερινού κάματου ήταν επάνω στην τάβλα, σε μια γυάλινη φιάλη που επαναγεμιζόταν από το πιθάρι, κάθε φορά που άδειαζε. Η καντήλα, και όχι το σημερινό, κρυστάλλινο κολονάτο, ήταν κι αυτή γεμάτη. Μια-δυο καντήλες το μεσημέρι κι άλλες δυο το βράδυ. Αυτή ήταν η καθημερινή πολυτέλεια των ανθρώπων μιας εποχής που χάνεται…

Σήμερα, οι καντήλες έγιναν ακριβά κολονάτα, τα πιθάρια ανοξείδωτες δεξαμενές και δρύινα βαρέλια, το ανεπιτήδευτο σφίξιμο των χειλιών που φανέρωνε την ευχαρίστηση έγινε πάρλα περί ποικιλιακής προέλευσης, καλής ή κακής εσοδείας κτλ. Δεν είναι κακή η εξέλιξη, ούτε βεβαίως η βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου κρασιού ή η ανάπτυξη της σωστής οινικής παιδείας και κουλτούρας. Είναι κακή όμως η αποκοπή μας από τη φύση και το κάρπισμά της. Και είναι χείριστη η μεταπήδησή μας από τη φύση στα σαλόνια με τα παπιγιόν και τους λογής-λογής φιόγκους, που τείνουν να μετατρέψουν το κρασί σε ένα ακόμη σουσουδίστικο προϊόν της εποχής.

Παρόλο που επί έτη πολλά οινογραφώ, παρόλο που και ο ίδιος συχνά-πυκνά περιγράφω, αναλύω και αξιολογώ κρασιά με έναν τρόπο που ελάχιστη σχέση έχει με την κουλτούρα των προηγούμενων δεκαετιών, οι εικόνες και τα βιώματα από τις πρώτες γουλιές από εκείνη την ταπεινή καντήλα του παππού θα μείνουν εγχάρακτα γραμμένες στη μνήμη μου, καθώς εκείνες οι γουλιές ήταν οι πιο αληθινές, οι πιο συμπυκνωμένες, οι πιο ανεξίτηλες, που έτυχε ποτέ να γευτώ.