Το κρασί στα ξενοδοχεία

Ένας από τους κυριότερους - αν όχι ο κυριότερος - τόπους κατανάλωσης κρασιών υψηλής ποιότητας είναι, ασφαλώς, τα ξενοδοχεία και δη τα πεντάστερα, όπου καταλύουν τουρίστες με ψηλά εισοδήματα. Στον τόπο μας λειτουργούν εδώ και χρόνια αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες όλων των ποιοτικών βαθμίδων. Πεντάστερα ξενοδοχεία ιδιαίτερου κάλλους, τετράστερες μονάδες για ποιοτική, όχι όμως πολυτελή διαμονή, αλλά και ξενοδοχεία δύο και τριών αστέρων, που στοχεύουν τις ανάγκες του οικονομικά ασθενέστερου ταξιδιώτη. Όλες αυτές οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις καλούνται να ικανοποιήσουν τις πολλαπλές ανάγκες του τουρίστα, οι οποίες δεν περιορίζονται, βεβαίως, στην εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού ύπνου ή ενός χορταστικού προγεύματος.

Οι σύγχρονες ανάγκες του απαιτητικού ταξιδιώτη, στον οποίο υποτίθεται πως η κυπριακή τουριστική βιομηχανία στρέφεται, είναι σαφώς πιο πολύπλοκες απ' όσο νομίζουμε. Οι ανάγκες αυτές έχουν να κάνουν με την προσφορά υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, σε κάθε τομέα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας. Και φυσικά έχουν να κάνουν με τη γαστρονομία και το κρασί. Έχουν να κάνουν με την ποιότητα των φαγητών και των κρασιών που προσφέρονται σε μια μονάδα, με την εξυπηρέτηση, τη φινέτσα και τη λεπτομέρεια. Έχουν να κάνουν με την ευγένεια, την κατάρτιση του προσωπικού, την ανταγωνιστικότητα των τιμών, την οργάνωση και τον επαγγελματισμό.

Θα μιλήσω για τις ξενοδοχειακές μονάδες πέντε αστέρων, μια και αυτές είναι που καλούνται να φιλοξενήσουν τον ποιοτικό τουρίστα, που λεκτικώς τουλάχιστον στοχεύουμε. Μέσα από την παρουσία μου στον δημοσιογραφικό στίβο, αλλά και μέσα από τις προσωπικές μου στιγμές, είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με όλες τις ξενοδοχειακές μονάδες αυτής της κατηγορίας. Τα συμπεράσματά μου μπορούν νομίζω να διαχωριστούν στα δύο, στα λίγα θετικά και στα πολλά αρνητικά. Στα θετικά θα μπορούσα με ευκολία να περιλάβω τις κτηριακές υποδομές και εγκαταστάσεις. Πράγματι υπάρχουν πια στο νησί εντυπωσιακά ξενοδοχειακά κτίσματα, κυρίως στη Λεμεσό και Πάφο, αλλά και στην Αγία Νάπα και τον Πρωταρά. Όμορφα κτήρια με καθαρή αρχιτεκτονική γραμμή, πλούσιες εγκαταστάσεις, πολυτελή δωμάτια και εντυπωσιακούς κήπους κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Κάποια μάλιστα από αυτά θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσουν από μόνα τους προορισμό για τουρίστες ψηλής εισοδηματικής τάξης. Σε κάποιες περιπτώσεις τα ξενοδοχεία αυτά βρίσκονται σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, γεγονός που πρέπει να προσμετρηθεί στα συν.

Τι διαδραματίζεται, όμως, μέσα σ' αυτές τις ξενοδοχειακές μονάδες; Ποιες υπηρεσίες ποιότητας προσφέρονται; Πώς εξαργυρώνεται η κτηριακή επάρκεια και τα δεκάδες εκατομμύρια που επενδύθηκαν για να μορφωθεί;

Κρίσιμα όντως ερωτήματα, η απάντηση των οποίων κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική φαντάζει. Δυστυχώς, τα πλείστα ξενοδοχεία μας στελεχώνονται από γαστροοινικά - και όχι μόνο - απαίδευτους ανθρώπους. Από ερασιτέχνες της εστίασης, από άτομα με ανύπαρκτες οινικές γνώσεις. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι εργαζόμενοι σ' αυτά προέρχονται από χώρες του εξωτερικού, όχι γιατί μπορούν να προσφέρουν περισσότερα απ' ό,τι οι τόπακες, αλλά μόνο και μόνο γιατί εργάζονται φθηνά. Από την άλλη, οι δικοί μας δεν πάνε πίσω. Ανεκπαίδευτοι οι πιο πολλοί, άτσαλοι και χοντροί στους τρόπους, ανταποδίδουν με τον πλέον θλιβερό τρόπο τα όσα ταπεινά τους προσφέρει ο χαμηλός μισθός τους. Σε πολλές περιπτώσεις η εικόνα κάποιων μονάδων αποκαλύπτει το τριτοκοσμικό πρόσωπο της Κύπρου, την έλλειψη στρατηγικής, οράματος και επαγγελματισμού, αλλά και την αποθεωτική επικράτηση της αρπακόλλας και του ωχαδερφισμού.

Δραματική είναι η οινική κατάσταση πολλών μονάδων. Πρόχειρα και μη κλιματιζόμενα δωμάτια, που καλούνται να διαδραματίσουν ρόλο κελλαριού, κακόγουστες λίστες με απαράδεκτης ποιότητας κρασιά, τα οποία επιλέγονται στη βάση ερασιτεχνικών συναλλαγών με τους παραγωγούς και τους εισαγωγείς, και όχι με βάση την ποιότητα και τη σχέση της με την τιμή, άσχετοι έως γελοίοι σερβιτόροι και διευθυντές τμημάτων, έλλειψη σωστών ποτηριών, ανοργανωσιά και προχειρότητα, αποτελούν τα οινικά διαπιστευτήρια της κατά τα άλλα τουριστικής Κύπρου.

Παραλληλίζοντας την κατάσταση με άλλους τομείς του κοινωνικοπολιτικού μας βίου, θα λέγαμε πως τα πεντάστερα ξενοδοχεία μας μοιάζουν με τελευταίας τεχνολογίας οπλικό σύστημα, το οποίο χειρίζονται ανεκπαίδευτοι κληρωτοί ή με δεκάμετρη νταλίκα που καλείται να οδηγήσει παιδάκι με "άδεια" ποδηλάτου.

Από την άλλη, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, καθιστώντας τη σχέση τους με την προσφερόμενη ποιότητα μη ανταγωνιστική. Η απόσταση που χωρίζει πια την ποιότητα των οινικών υπηρεσιών από την ανταγωνιστικότητα της τιμής είναι πέρα για πέρα εκτός των πλαισίων του διεθνούς, πόσω μάλλον του περιφερειακού ανταγωνισμού (βλ. Τουρκία, Ελλάδα, Αίγυπτος κτλ.).

Οι μεγάλες μέρες του κυπριακού τουρισμού έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Μοιάζουν με τις μεγάλες μέρες της πάλαι ποτέ ισχυρής ένδυσης, υπόδησης και βαλιτσοποιίας, όταν τα χιλιάδες εμπορευματοκιβώτια του είδους έπαψαν εν μια νυκτί να ταξιδεύουν στις χώρες του εξωτερικού, εκδιωγμένα από τον αδυσώπητο διεθνή ανταγωνισμό.

Καλαμιά στον κάμπο

Για χάριν του παραδείγματος και μόνο, θα μιλήσω για την περίπτωση ενός εντυπωσιακού πεντάστερου ξενοδοχείου της Πάφου, η οποία καταδεικνύει με τον πλέον δραματικό τρόπο την παντελή έλλειψη τουριστικής στρατηγικής και μακρόπνοου σχεδιασμού. Το θέμα δεν είναι άμεσα οινικό, επηρεάζει όμως το σύνολο των δραστηριοτήτων μιας ξενοδοχειακής μονάδας, μέρος των οποίων είναι βεβαίως και το κρασί.

Χαρακτηριστική λοιπόν είναι η περίπτωση του ξενοδοχείου Elysium στην Πάφο. Θυμάμαι την έκπληξη, ή μάλλον το δέος, που ένιωσα την πρώτη φορά που επισκέφθηκα το ξενοδοχείο. Ένα άκρως επιβλητικό κτίσμα που θυμίζει παλιό κάστρο ή μοναστήρι, με εντυπωσιακούς χώρους, καθαρή αρχιτεκτονική γραμμή, προσεγμένο σε κάθε λεπτομέρεια. Ένα κτήριο με όλες τις ανέσεις: Εστιατόρια, μπαρ, ειδυλλιακές βεράντες, γυμναστήριο, εσωτερικές και εξωτερικές πισίνες, σπα, πολυτελέστατα δωμάτια και όλα τα καλά μιας όμορφης και χαλαρωτικής διαμονής. Προσθέστε σ' αυτά τη μεγάλη προσπάθεια των ιδιοκτητών για αναβάθμιση του σέρβις, του προσωπικού, των γεμάτων από κυπριακά φυτά και βότανα κήπων, της εφαπτόμενης επί του ξενοδοχείου παραλίας και άλλα πολλά.

Μια λαμπρή - και σίγουρα όχι η μόνη - ξενοδοχειακή μονάδα, που καλείται να επιτελέσει το δύσκολο έργο της χωρίς καμία ουσιαστική βοήθεια από το κράτος, τον δήμο και τους αρμόδιους για τον τουρισμό φορείς. Έξω ακριβώς από το ξενοδοχείο κτυπάει σε άτακτους ρυθμούς η τουριστική καρδιά της Πάφου. Ολόκληρος ο δρόμος από τους Τάφους των Bασιλέων μέχρι τον περίφημο Κόλπο των Kοραλλίων αποτελεί μνημείο προχειρότητος και ακαλαισθησίας. Πεζοδρόμια ούτε για δείγμα (!), πινακίδες όλων των χρωματισμών, μεγεθών και προτιμήσεων, που επιδίδονται σε ακατονόμαστες περιπτύξεις, παντελής έλλειψη οδικού φωτισμού και καλλωπιστικών έργων, αποτελούν την τουριστική κληρονομιά της Πάφου. Όλες αυτές οι πινακίδες των δύο μεγάλων της οικοδομικής βιομηχανίας της πόλης είναι εγκεκριμένες από τους αρμόδιους φορείς, είναι απαραίτητες για την εδραίωση της πολυπόθητης αρμονίας στον ευρύτερο τουριστικό χώρο;

Με λίγα λόγια, ένα εξαιρετικό ξενοδοχείο καλείται να λειτουργήσει από μόνο του, σαν την καλαμιά στον κάμπο, κόντρα στις περιβαλλοντικές συνθήκες, οι οποίες όχι μόνο δεν δρουν υποστηρικτικά στην όλη προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών, αλλά επιμένουν να υποβαθμίζουν με την παρουσία τους την όποια απόπειρα εξέλιξης και επιτυχίας.

Δεν έχω βεβαίως αναλάβει τον ρόλο του νομικού συνηγόρου της εν λόγω μονάδας, την οποία έχω ονομάσει για χάριν του παραδείγματος και μόνο. Ένα επιδιώκω. Να αναδείξω την εγκατάλειψη που βιώνει ο ξενοδόχος που προσπαθεί, γιατί υπάρχουν και αυτοί. Να αναδείξω την παντελή έλλειψη έργων τουριστικής υποδομής, την ανεπάρκεια της όποιας στρατηγικής μας και την αποτυχία της έως τώρα δράσης μας.

Η καταξίωση στη συνείδηση του ποιοτικού τουρίστα δεν επέρχεται μέσα από την προχειρότητα και την άτακτη ανάπτυξη, ούτε μέσα από την προσπάθεια για εύκολο και γρήγορο κέρδος. Προκύπτει μόνο ως αποτέλεσμα εμπνευσμένου και μακρόπνοου σχεδιασμού, ο οποίος, ως φαίνεται, δεν περιλαμβάνεται στα αναρίθμητα προσόντα της επίλεκτης κυπριακής φυλής.