Μεταξύ αυστηρότητας και φαιδρότητας

Ζούμε σε μία θαυμάσια εποχή, όπου ύψιστη ιδεολογία είναι το δόγμα της ελάσσονος προσπάθειας. Με ολίγα λόγια, καταβάλλοντας τη μικρότερη δυνατή προσπάθεια, καταθέτοντας τον λιγότερο δυνατό κόπο, προσδοκούμε στη μεγαλύτερη δυνατή αναγνώριση, καρτερούμε το θερμότερο δυνατό χειροκρότημα. Ζούμε σε μία εποχή, όπου όλοι μοιράζουν βραβεία. Περιοδικά, εφημερίδες, ασήμαντοι φορείς απροσδιορίστου αξίας και εγκυρότητας διοργανώνουν ετήσιες, «λαμπερές» εκδηλώσεις, τα γνωστά πλέον events, για να «τιμήσουν» τους άριστους των αρίστων, για να μοιράσουν αφειδώς μετάλλια, υψηλές βαθμολογίες, ειδικές διακρίσεις και άλλα τινά. Και έμπλεοι χαράς και υπερηφάνειας, χωμένοι στα κοστούμια και τις επώνυμες τουαλέτες, οι άριστοι των αρίστων κινούν να παραλάβουν το βραβείο, τη μεγάλη τιμή, το επιστέγασμα των κόπων και των μόχθων μιας πολυσήμαντης ζωής. Ξεχνώντας, ίσως, ότι η αξία και το κύρος του βραβείου είναι απολύτως ανάλογες της σοβαρότητας, της εγκυρότητας και της επιστημοσύνης αυτού που το απονέμει. Γιατί, είναι άλλο να σε βραβεύει η Σουηδική Ακαδημία των Νόμπελ ή, έστω, η Ακαδημία Αθηνών κι άλλο είναι να σε βραβεύει ένα κυπριακό περιοδικό, πώς να το κάνουμε;

Γιατί τα λέω σήμερα όλα αυτά, θα αναρωτιέστε. Γιατί και πάλι βρέθηκα σε ένα τραπέζι στην πρωτεύουσα, με φίλους από τον χώρο του κρασιού, μεταξύ των οποίων και δύο παραγωγοί, όπου ετέθη το ζήτημα των χαμηλών βαθμολογιών που στα κρασιά αποδίδω. Ογδόντα πέντε, ογδόντα έξι στα εκατόν, είναι πράγματα αυτά; Και να πρέπει και πάλιν να εξηγώ τα αυτονόητα. Ο κόσμος θέλει βαθμούς, υψηλά νούμερα, τι να κάνουμε! Θα προσπαθήσω, λοιπόν, παρότι το έχω και στο παρελθόν επιχειρήσει, να εξηγήσω τα περί βαθμών. Κατά πρώτον, να πούμε ποια είναι η φιλοσοφία επάνω στην οποία η αξιολόγηση του γράφοντος στηρίζεται. Είναι πολύ απλή. Αν ο Πελέ ή ο Μαραντόνα ή ο Μέσι αποτελούν το ποδοσφαιρικό απόλυτο, ήτοι το 100 στα 100 σε βαθμολογικούς όρους, ουδείς άλλος δύναται να λάβει το βαθμολογικό υπέρτατο. Ουδείς, όσο μεγάλος, όσο σπουδαίος, όσο ασυνήθιστα σπάνιο ταλέντο κι αν είναι. Ουδείς, είτε αυτός λέγεται Γιόχαν Κρόιφ, είτε Μπεκενμπάουερ, είτε Κέβιν Κήγκαν, είτε Τζορτς Μπεστ, είτε οτιδήποτε άλλο. Το βαθμολογικό απόλυτο ανήκει πιθανότατα στους τρεις προαναφερθέντες, γι’ αυτό όλοι οι υπόλοιποι θα κινηθούν από το 99 τοις εκατόν ή το 98 ή το 97 και το 96 τοις εκατόν και κάτω. Δηλαδή, από τη στιγμή που υπήρξε ένας Πελέ, ουδείς δύναται να αξιώνει το βαθμολογικό ύψιστο, γιατί υπολείπεται έστω σε κάτι, μπορεί σε κάποια ελάχιστα ψήγματα, αλλά υπολείπεται αυτού που εκπροσωπεί το αξιολογικά κορυφαίο. Με ποδόσφαιρο δεν ασχολούμαι, ιδέα δεν έχω πλέον για τα περί αυτού τεκταινόμενα, αλλά θεωρώ ότι η χρήση του λεγόμενου βασιλιά των σπορ ως παράδειγμα συνεισφέρει στην προσέγγιση του σημερινού μας ζητήματος. Και, για να ολοκληρώσω το ποδοσφαιρικό παράδειγμα, θα ειπώ ότι ο καλύτερος ιστορικά Έλληνας ποδοσφαιριστής δεν δικαιούται να κινηθεί βαθμολογικά πέραν του 90. Και πολύ λέγω.

Ομοίως και με το κρασί. Από τη στιγμή που αυτή η γης έχει σε μία συγκεκριμένη αμπελουργική ζώνη, σε μία δεδομένη εσοδεία, ενός συγκεκριμένου κτήματος αποδώσει ένα, επί παραδείγματι, Château Margaux του 1990, ουδείς άλλος οίνος δικαιούται να αξιώνει το απόλυτο. Με μοναδική εξαίρεση τα ελάχιστα κρασιά από τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία που κατάφεραν να κατακτήσουν αυτό το μοναδικό, αυτό το σπάνιο, αυτό το σχεδόν υπερκόσμιο 100, κανείς δεν μπορεί τόσο ξεδιάντροπα, τόσο ανενημέρωτα, τόσο εύκολα να ζητάει υψηλά νούμερα, διακρίσεις και διθυραμβικούς επαίνους.

Το κυπριακό κρασί έχει αναμφιβόλως σημειώσει εξαιρετική πρόοδο, έχει πια εισέλθει σε μία τροχιά συνεχούς εξέλιξης που δημιουργεί σε όλους μας αισιοδοξία και πίστη στην αξία και το μέλλον του, αλλά, επ’ ουδενί λόγω δεν δύναται να αξιώνει το ύψιστο, ούτε καν τις παρυφές του, ούτε καν τις παρυφές των παρυφών του. Γιατί, εάν αίφνης όλοι πιστέψουμε πως έχουμε κατακτήσει το απόλυτο ή, έστω, είμαστε μια ανάσα από αυτό κι όπου να ’ναι θα πατήσουμε κορφή, ζήτω που καήκαμε.

Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη σοβαρότητα, που στον τόπο μας κατάντησε να θεωρείται αυστηρότητα, και τη φαιδρότητα είναι, δυστυχώς, δυσδιάκριτη. Γιατί, όπως αρχικώς είπα, εξακολουθούμε να ζούμε στο μικρό δικό μας σύμπαν, συνεχίζουμε να είμαστε ασυγχώρητα εσωστρεφείς, μεγεθύνοντας τις δικές μας επιτυχίες και αγνοώντας αυτές των αλλωνών.

Πάντοτε είχα την απορία του πώς αξιολογούν πολλοί συνάδελφοι, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Πώς τόσο εύκολα μοιράζουν τα ενενηντάρια και τα εκατοστάρια, αλλά τώρα νομίζω το έχω πιάσει. Δεν αξιολογούν μόνο την ποιότητα αυτή καθεαυτή, αλλά και την ανάγκη τους, τη ζωτική για την επιβίωσή τους ανάγκη να είναι αρεστοί σε αυτούς που τους στέλνουν τα κρασιά για δοκιμή. Κι, έτσι, είμαστε όλοι happy, που λένε και οι φίλοι μας οι αγγλοσάξονες.

04/03/2018