Τα κρασιά της λήθης

Συχνά-πυκνά, φίλοι και φίλες που με συναντούν, συνάδελφοι καθημερινοί, μου λένε με χαρά: «Ψες ήπια ένα πολύ ωραίο κρασί, μου άρεσε»! Κι ως είναι πιστεύω φυσιολογικό, ρωτώ να μου πουν ποιο είναι αυτό το κρασί που τόσο πολύ άρεσε. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι στις πλείστες των περιπτώσεων, δεν θυμούνται να μου απαντήσουν ποιο ήταν το κρασί που την προηγούμενη νύχτα όχι μόνο τους είχε συντροφεύσει αλλά τους είχε κιόλας αρέσει πολύ. Και, προκειμένου να βοηθήσεις τη μνήμη να εκκινήσει και να αποκαλυφθεί επιτέλους η ταυτότητα του υπό θαυμασμό οίνου, κάνεις μερικές διευκρινιστικές ερωτήσεις. Τι χρώμα είχε η ετικέτα; Από ποια χώρα προερχόταν το κρασί; Πώς ήταν το μπουκάλι; Ποια ήταν η εσοδεία; Τι τιμή είχε; Κτλ., κτλ., κτλ…

Δεν είναι λίγες οι φορές που αδυνατώ να πάρω απάντηση σε κάποιο έστω από τα πιο πάνω, διευκρινιστικού τύπου ερωτήματα. Το μόνο που καταφέρνω να διευκρινίσω με μία σχετική όντως ευκολία, είναι εάν το κρασί ήταν λευκό, κόκκινο ή ροζέ. Αλίμονο, να μην υπήρχε απάντηση και σε αυτό! Ίσως ακούγεται παράδοξο, ίσως φαντάζει ως μία ασήμαντη λεπτομέρεια το όλο ζήτημα, με το οποίο σήμερα καταπιάνομαι, αλλά, οφείλω να ομολογήσω, με έχει απασχολήσει. Γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι που πίνουν το προηγούμενο βράδυ ένα καλό κρασί δεν ενθυμούνται τίποτα που να αφορά στην ταυτότητά του; Πώς συμβαίνει να καταναλώνει κανείς για δυο-τρεις ώρες ένα κόκκινο ή ένα λευκό που του έχει αρέσει και να μην είναι εις θέσιν να πει, όχι πολλά λόγια και περιγραφές, αλλά απλώς το όνομα του οίνου που απόλαυσε; Το ερώτημα είναι θεωρητικό ή οινικό, άπτεται περισσότερο της ιδιοσυγκρασίας της φυλής μας και της στάσης του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στα δρώμενα της εποχής ή είναι όντως κάτι που θα πρέπει να απασχολήσει τον αμπελοοινικό κλάδο κι έχει να κάνει με τη δυσχέρεια των ετικετών και τις δύσπεπτες ορολογίες που αυτές φέρουν;

Όσο η προσωπική μου νόηση κι όσο οι περί κοινωνίας και οίνου γνώσεις μου το επιτρέπουν, θα ισχυριστώ ότι η αιτία του φαινομένου έγκειται και στα δύο. Τόσο στη στάση του σημερινού ανθρώπου απέναντι στα πράγματα και τα αγαθά που χρησιμοποιεί όσο και στο δύσπεπτο πολλών ετικετών, που συγχύζουν με τις πολλαπλές πληροφορίες και καθιστούν την απομνημόνευση εξαιρετικά δύσκολη, ειδικά όταν αυτός που καταναλώνει το κρασί δεν είναι βέρος οινόφιλος αλλά περιστασιακός οπαδός του οίνου. Πράγματι, υπάρχουν ετικέτες που ζορίζουν πολύ και καθιστούν την αποστήθισή τους σχεδόν αδύνατη. Για παράδειγμα: Gewürztraminer Alsace 2016, Hospices de Strasbourg. Με ολίγα λόγια: από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα. Ποιος θα θυμάται τώρα το «γκεβούρστραμινερ», όπως στα ελληνικά προφέρεται, ή το Hospices de Strasbourg και τα όμοια; Πέρα, όμως, από τη διαπίστωση της δυσκολίας που αρκετές ετικέτες παρουσιάζουν, δεν είμαι εξ εκείνων που θα εισηγηθούν την απλοποίησή τους, τουλάχιστον την απλοποίηση εκείνη που φθάνει ή και ξεπερνάει τα όρια του αστείου. Δεν ασπάζομαι, βλέπετε, την άποψη ότι όλα θα πρέπει να γίνουν κουκιά καθαρισμένα, απλά, εύκολα και γρήγορα, μόνο και μόνο για να μπορούν όλοι να «μαθαίνουν». Η παράδοση, η ονοματολογία, οι γεωγραφικοί και ποικιλιακοί προσδιορισμοί, που μία ετικέτα κουβαλάει μαζί της, είναι πολύτιμα στοιχεία του εν γένει χαρακτήρα και της ταυτότητας αυτής καθεαυτής του κρασιού και δεν μπορούν να θυσιάζονται στον βωμό της ευκολίας ή της κολακείας του καταναλωτή. Μια απλοποίηση στο μέτρο του λογικού και του εφικτού δεν θα ήταν κακή, αλλά η άρνηση ουσιωδών στοιχείων της ταυτότητας ενός κρασιού θα ήταν τελείως άτοπη, άστοχη και προσβλητική για το ίδιο. Όπως ακριβώς με τη γλώσσα έχουμε δεχθεί το μονοτονικό σε μια προσπάθεια να απλοποιήσουμε την εκμάθησή της, αλλά, ελπίζω όλοι, δεν διανοούμαστε να απλοποιήσουμε, για παράδειγμα, τα «ι, η, υ, ει, οι, υι» και να τα γράφουμε όλα με ιώτα, όπως ενίοτε μερικοί εμβριθείς επί του γλωσσικού ζητήματος εισηγούνται, έτσι και μία ετικέτα δεν μπορεί να καταντήσει μονολεκτική για χάριν της απομνημόνευσής της από τον καταναλωτή. Στο, κάτω-κάτω, ο καταναλωτής οφείλει, αν μη τι άλλο, να καταβάλει μία στοιχειώδη προσπάθεια να γνωρίσει καλύτερα το κρασί που πίνει και απολαμβάνει, γιατί ακριβώς έτσι θα το κατανοήσει και θα το εκτιμήσει περισσότερο.

Βέβαια, δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω στο όλο ζήτημα, που σήμερα μας απασχολεί, και τη συμβολή μίας άλλης παραμέτρου, που δεν είναι άλλη, όπως από την αρχή είπα, από τον επιφανειακό τρόπο με τον οποίο αντικρίζουμε πολλές από τις συνήθειές μας, ακόμη και τις πλέον αγαπημένες. Έχουμε, δυστυχώς, καταλήξει να καταναλώνουμε εργοστασιακά παρά βιωματικά, ίσως λόγω της στενότητας χρόνου που μας μαστίζει, ίσως γιατί η επιφανειακή μας εποχή το ευνοεί, ίσως γιατί δεν είμαστε στα αλήθεια φίλοι του κρασιού αλλά ακόλουθοι μιας πρόσκαιρης οινικής μόδας, τα ίσως είναι πολλά, το γεγονός όμως ένα, ότι, πράγματι, καταναλώνουμε κρασί, και όχι μόνο, κατά τρόπο μη βιωματικό. Όχι όλοι, βέβαια, γιατί υπάρχουν και οι άνθρωποι που το κρασί το έχουν εντάξει στο καθημερινό τους τραπέζι όχι ως γκεστ σταρ αλλά ως βαθιά πολιτιστικό και γεωργικό αγαθό, ως μία ανάγκη να επικοινωνήσουν με τη ίδια τη φύση και τον Δημιουργό. Αυτοί θυμούνται συνήθως τι πίνουν, από πού το κρασί έρχεται και είναι πάντοτε σε θέση να σου πούνε δυο-τρία ουσιώδη πράγματα για την περιοχή προέλευσής του, για τον παραγωγό και, βεβαίως, για το ίδιο. Γιατί ήπιαν όχι για να πιουν αλλά γιατί το αισθάνονται ως κοινωνική ανάγκη.

28/01/2018