Φονιάδες μονοπώλια

«Φονιάδες μονοπώλια, παντού φωτιές ανάβουν…», κάπως έτσι δεν τα έλεγε στο τραγούδι του «Έρχονται χρόνια δύσκολα» ο Στέλιος Καζαντζίδης; Βέβαια, το γενικό και αδιάκριτο κατηγορώ απέναντι στα μονοπώλια παραπέμπει σε κομουνιστικά πρότυπα και αισθήματα, τα οποία ουδέποτε είχα και, εν πάση περιπτώσει, έχω τελείως αποκηρύξει μετά τις πρόσφατες εμπειρίες των αριστερών κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδος. Η αναφορά μου στα μονοπώλια θα περιοριστεί σήμερα στα του κρασιού και των οινοπνευματωδών ποτών γενικότερα, καθώς δεν προτίθεμαι να επεκταθώ σε άλλους τομείς, τους οποίους, ούτως ή άλλως, δεν γνωρίζω. Άλλωστε, το προνόμιο της πολυμάθειας διεκδικούν τόσοι πολλοί, που δεν θα επιθυμούσα να ήμουν ένας από αυτούς, ο συνωστισμός ανέκαθεν με ενοχλούσε. Είναι αρκετοί και επίμονοι οι της πολυμάθειας μνηστήρες, ιδιαίτερα στη νήσο αυτή που μας γέννησε και μας έθρεψε.

Πήγε προχθές η εκλεκτή μου σύζυγος με μία φίλη στη Λεβέντειο Πινακοθήκη στη Λευκωσία, η οποία, ας σημειωθεί, είναι το μοναδικό ίσως μουσείο υψηλής ποιοτικής στάθμης που το νησί μας διαθέτει, με μία αμύθητης αξίας συλλογή έργων τέχνης, από τις πληρέστερες στο είδος της ανά το πανελλήνιο. Κάθισε, λοιπόν, μετά την ξενάγηση στην καφετερία-εστιατόριο του Μουσείου, η οποία προσφάτως ανακαινίστηκε, κατά τη γνώμη μου, επί τω χείρω, και ζήτησε να πιει μία μικρή μπίρα. Και εκεί οι υπεύθυνοι του χώρου της ανακοίνωσαν ότι διαθέτουν μόνο δυο-τρεις μπίρες συγκεκριμένης εταιρείας. Η σύζυγός μου είναι, βλέπετε, ολίγον χωριάτισσα και της αρέσει η ΚΕΟ, που είναι, ως γνωστόν, και τοπική. Λέω χωριάτισσα, καθώς θυμήθηκα που κάποτε μία άσχετη με τον ζύθο φίλη μού είπε πως ΚΕΟ πίνουν οι «κτιστάες», εννοώντας προφανώς τους οικοδόμους. Και, μάλιστα, μου υπογράμμισε πως δεν συνάδει με το προφίλ μου η κατανάλωση μπίρας ΚΕΟ, καθώς θα έπρεπε, κατά την άποψή της, να πίνω κάτι πιο «εναλλακτικό» και «χάϊ». Βλέπετε, σε αυτόν τον διαβρωμένο και αλλοτριωμένο τόπο μόνιμη πια έγνοια μας είναι το προφίλ μας, το ίματζ που λένε και οι γλωσσομαθείς, το πρεστίζ για να το πούμε λαϊκά. Τέλος πάντων, δεν είχε ΚΕΟ που πίνουν οι «χώριατοι» και της έφεραν μία άλλη της αλλοδαπής. Ζήτησε και από πάνω, ως χωριάτα, κάνα πατατάκι, κάνα ποπ-κορν, κάνα ξηρό καρπό κάτι, τέλος πάντων, για τσίμπημα, για να λάβει την άμεση απάντηση πως το μαγαζί δεν διέθετε κάτι ανάλογο, έτσι, κατάφερε να πιει τη μισή μόνο ξεροσφύρι.

Αυτή η τακτική να βάζει κανείς στο μαγαζί του μπίρες, κρασιά και αποστάγματα μίας και μόνο εταιρείας, στα πλαίσια μίας αποκλειστικής συνεργασίας, είναι ό,τι πιο χωριάτικο υπάρχει στον χώρο της κυπριακής εστίασης. Και θα σας εξηγήσω γιατί. Οι εστιάτορες που καταφεύγουν σε αυτήν την τακτική είναι προφανές ότι διαπνέονται από μία άλφα νοοτροπία, μία συγκεκριμένη στάση απέναντι στο επάγγελμα που καλούνται να ασκήσουν. Και αυτή η νοοτροπία δεν είναι άλλη από την εξυπηρέτηση των δικών τους, στενών, πλην όμως με βραχύ ορίζοντα ζωής, οικονομικών συμφερόντων. Οι μαγαζάτορες αυτοί δεν ωθούνται από το ευγενές και υψηλό κίνητρο της εξυπηρέτησης του πελάτη, δεν εμφορούνται από το συναίσθημα ή, καλύτερα, την αγωνία της όσο το δυνατόν πιο σωστής και έντιμης εξυπηρέτησης αυτού που θα τους κάνει την τιμή να επισκεφθεί το μαγαζί τους. Ανοίγουν πολλοί εστιατόρια και φωνάζουν την άλφα ή τη βήτα μεγάλη εταιρεία εισαγωγής και διανομής ποτών και της λένε, συνήθως με ύφος χιλίων καρδιναλίων: «Θέλω ψυγείο για τα κρασιά, ψυγείο για τις μπίρες, ποτήρια, ταμπέλες, ομπρέλες, χορηγία για την εκτύπωση των μενού κτλ., κτλ., κτλ…». Και, επιχειρηματικά σκεπτόμενοι οι διανομείς, θέτουν τους όρους τους. Για να σου δώσουμε και τούτο και το άλλο, θα πρέπει να ψωνίζεις μόνο από εμάς και όχι από τους ανταγωνιστές μας. Θα σου φέρουμε ψυγείο κρασιών, αλλά θα βάζεις εκεί μόνο τα κρασιά μας. Kαι έτσι το ντιλ (που λέμε στα κυπριακά) κλείνει…

Για τις εταιρείες διανομής η συμφωνία αποκλειστικότητας δουλεύει μια χαρά, καθώς αποκλείει από το παιγνίδι πολλούς από τους ανεπιθύμητους ανταγωνιστές, για τον εστιάτορα όμως η καταφυγή σε αυτού του τύπου τις συμφωνίες ένα μόνο πράγμα καταδεικνύει: πλήρη ασχετοσύνη και παντελή ασέβεια προς τις επιθυμίες και τις ανάγκες του πελάτη, στοιχεία που οδηγούν, με μαθηματική μάλιστα ακρίβεια, στον μαρασμό της επιχείρησης και στον γρήγορο ή αργόσυρτο θάνατό της. Έτσι, τα μονοπώλια γίνονται πράγματι φονιάδες επιχειρήσεων, με μία εντελώς διαφορετική από του Καζαντζίδη έννοια. Όποιος ανοίγει μαγαζί εστίασης, οφείλει να κατέχει πέντε πράγματα περί κρασιών και γενικότερα περί ποτών, για να είναι σε θέση να επιλέγει τα καλύτερα από κάθε προμηθευτή, τον ανθό της αγοράς, και όχι να αφήνεται έρμαιο στις ορέξεις ενός και μόνο διανομέα. Για ένα ψυγείο από την Κίνα, για μια ταμπέλα της σειράς, για πέντε-δέκα μενού, για ένα πουκάμισο αδειανό…