Αγιωργίτικο ή Ξινόμαυρο;

Η ποικιλία Ξινόμαυρο (φωτό: Στέφανος Κουνδουράς).

Οι φίλοι των μαλακών και πιο «θηλυκών» γεύσεων θα απαντήσουν σβέλτα και χωρίς περιστροφές: «το Αγιωργίτικο». Όσοι αρέσκονται στα πιο «αρρενωπά», τανικά και ιδιότυπα κόκκινα, θα αντιτάξουν το Ξινόμαυρο. Ίσως, πάλι, κάποιοι αναρωτηθούν σε τι αποσκοπεί η παράθεση του σημερινού ερωτήματος. Γιατί σώνει και καλά να πούμε αυτό είναι το καλύτερο και αυτό το λιγότερο καλό; Και ίσως να έχουν και δίκαιο, καθώς κάθε σταφύλι έχει τη δυνατότητα από τη φύση του και τα εν γένει χαρακτηριστικά του να δίδει συγκεκριμένου τύπου κρασιά, όχι κατ’ ανάγκην καλύτερα από τα κρασιά άλλων ποικιλιών, μα σίγουρα κρασιά διαφορετικά. Άσχετα όμως από τη σημασία και τη χρησιμότητα που το ερώτημα μπορεί να εμπεριέχει, θα επιμείνω στη διατύπωσή του, επιχειρώντας να δώσω μία απάντηση. Και αυτό γιατί νιώθω να χρωστάω ένα mea culpa στο Ξινόμαυρο.

Νεαρός ακόμη, και φρέσκος στο κρασί, θυμάμαι να επιχειρηματολογώ υπέρ του Αγιωργίτικου της Νεμέας, κατακεραυνώνοντας το Ξινόμαυρο! Τότε, πριν από 18-20 τόσα χρόνια, είχαν πρωτοεμφανιστεί κάποια εντυπωσιακά Αγιωργίτικα, όπως το Κτήμα Γαίας 1997 και 1998 και το Κτήμα Παπαϊωάννου Παλαιά Κλήματα 1996. Πόση εντύπωση μου είχαν κάνει εκείνα τα κρασιά! Θυμάμαι εκείνο το βελούδο του Κτήματος Γαίας των εσοδειών 1997 και 1998, το βαθύ, αδιαπέραστο οπτικά χρώμα, τα εκρηκτικά και συνάμα φίνα και πολύπλοκα αρώματα, τη μεταξένια υφή στη γεύση, τις σατέν τανίνες, το μακρύ τελείωμα. Μέχρι πρότινος κρατούσα στην κάβα μου μια-δυο φιάλες από την εσοδεία του 1998, καθώς, θυμάμαι, είχα αγοράσει για το προσωπικό μου κελάρι 48 μπουκάλια! Το τελευταίο το είχα μοιραστεί με τον φίλο, αναπληρωτή καθηγητή αμπελουργίας στο Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, Στέφανο Κουνδουρά, στη βεράντα του σπιτιού μου. Δεινός γευσιγνώστης ο Κουνδουράς, δοκίμασε τη Γαία του 1998 χωρίς να ξέρει τι πίνει. Όταν του ανακοίνωσα το όνομα του κρασιού, δεν πίστευε μέχρι που είδε τη φιάλη! Από τότε, δεν ευτύχησα να γευτώ αυτής της κλάσης Νεμέες, ίσως γιατί δεν καταβλήθηκε προσπάθεια σε επίπεδο αμπελώνα, ίσως γιατί κάποιοι οινοποιοί εφησύχασαν, ίσως πάλι γιατί η ποικιλία ώς εδώ μπορούσε.

Και ενώ το Αγιωργίτικο, που έκλεψε τις παραστάσεις μεταξύ 1996-1998, υποχωρούσε, το Ξινόμαυρο άρχιζε σταδιακά να αλλάζει και να μας εκπλήττει. Εκείνα τα φτωχά σε χρώμα, γευστικά όξινα και στεγνά κόκκινα της Νάουσας και των γύρω αμπελώνων άρχισαν σιγά-σιγά να αποκτούν περισσότερο χρωματικό βάθος, πλουσιότερο φρούτο, ηπιότερη οξύτητα, μαλακότερες τανίνες, εν ολίγοις, περισσότερη γευστική ισορροπία. Έγιναν τα άνοστα και κακοποιημένα κρασιά του Ξινόμαυρου οίνοι φινέτσας, κλάσης, οίνοι ράτσας και ευγενούς καταγωγής! Πώς έγινε το θαύμα; Έγινε στα χέρια κάποιων ανήσυχων και απαιτητικών παραγωγών της βορείου Ελλάδος, που πίστεψαν στο Ξινόμαυρο και στοιχημάτισαν ότι η ποικιλία θα τους δώσει μεγάλα κρασιά. Ο Θυμιόπουλος, που απέδειξε πως το Ξινόμαυρο είναι από μόνο του ικανό να στηρίξει την παραγωγή ενός οινοποιείου, καθώς από αυτό παράγει τέσσερα διαφορετικά κρασιά, τρία ερυθρά και ένα ροζέ. Το Κτήμα Κυρ-Γιάννη, που εξέλιξε τη Ράμνιστα σ’ ένα λογικής τιμολόγησης κρασί εξαιρετικής ποιότητας, ο Δαλαμάρας, το Κτήμα Άλφα, ο Καρυδάς, ο υποτιμημένος από πολλούς Μπουτάρης, όλοι αυτοί οι οινοποιοί μάς απέδειξαν, και πιο πολύ στον γράφοντα, ότι το Ξινόμαυρο είναι μία μεγάλη ερυθρή ποικιλία που μπορεί να δώσει κρασιά παγκοσμίου εμβέλειας, οίνους από τζάκι, κρασιά μεγάλης δεκτικότητας παλαίωσης. Κόκκινα κρασιά που μπορούν να παλαιώσουν όχι απλώς για μερικά χρόνια, αλλά για δυο-τρεις δεκαετίες, κρασιά εφάμιλλα (και ασυγκρίτως φθηνότερα) με πολλά από τα σπουδαία Barolo και Barbaresco των Ιταλών, αλλά και με πολλές από τις Βουργουνδίες των Γάλλων.

Προς απόδειξη τούτου διαβάστε την παρουσίαση και τα σχόλιά μου στη σημερινή στήλη των Προτάσεων, όπου ένα κρασί των επτά και κάτι ευρώ, καμωμένο αποκλειστικά από σταφύλια της ποικιλίας Ξινόμαυρο, καταφέρνει να πιάσει τέτοια ποιότητα και τέτοιες δυνατότητες παλαίωσης, που πολύ δύσκολα συναντάει κανείς σε κρασιά οποιασδήποτε άλλης ποικιλίας, αυτού του τιμολογιακού επιπέδου. Και αυτό από την γκάμα κρασιών ενός παραγωγού που θεωρείται μάλλον ποσοτικός, σίγουρα όχι μικρός ακόμη και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Και όμως, η Νάουσσα 2011 του Μπουτάρη, αυτό το ευρείας κλίμακας κόκκινο από Ξινόμαυρο, δείχνει αυτή την κλάση. Δεν σας κρύβω πως αφορμή για το σημερινό σημείωμα υπήρξε η δοκιμή αυτού του οίνου, η οποία προηγήθηκε κατά μία ημέρα της δοκιμής του «ομόσταβλου» Αγιωργίτικου, της εσοδείας 2013. Καλό και το Αγιωργίτικο, μαλακό, ευκολόπιοτο, βελούδινο, φρουτώδες, αλλά το Ξινόμαυρο της οινοποιίας ξεφεύγει από τα πλαίσια του απλού, καθημερινού και αξιαγάπητου κρασιού και εντάσσεται σε μια άλλη, σαφώς ανώτερη κατηγορία, αυτή των κρασιών ράτσας, όπου σημασία δεν έχει πια τόσο το τεχνολογικά άρτιο όσο ο χαρακτήρας και η ξέχωρη ιδιοσυγκρασία.

01/03/2015